Przejdź do zawartości

Błyskotek rdzawy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Błyskotek rdzawy
Geotrygon montana[1]
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

gołębiowe

Rodzina

gołębiowate

Podrodzina

gołębie

Rodzaj

Geotrygon

Gatunek

błyskotek rdzawy

Synonimy
  • Columba montana Linnaeus, 1758[2]
  • Oreopeleia montana (Linnaeus, 1758)
Podgatunki
  • G. m. martinica (Linnaeus, 1766)
  • G. m. montana (Linnaeus, 1758)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Błyskotek rdzawy[4] (Geotrygon montana) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae). Występuje w Ameryce Środkowej i Południowej od Meksyku, Wielkich i Małych Antyli po Boliwię, Paragwaj, południowo-wschodnią Brazylię i skrajnie północno-wschodnią Argentynę[2]. Poza podgatunkiem nominatywnym wyróżnia się również podgatunek G. m. martinica[2][5][6][7]. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Takson ten opisał naukowo w 1758 roku Karol Linneusz w 10. edycji Systema Naturae; nowemu gatunkowi nadał nazwę Columba montana. Jako miejsce typowe wskazał Jamajkę[8]. Później gatunek zaliczano do rodzaju Oreopeleia, a obecnie jest umieszczany w rodzaju Geotrygon[2]. Wyróżnia się dwa podgatunki[2][5]:

  • G. m. martinica (Linnaeus, 1766)błyskotek plantacjowy[4]
  • G. m. montana (Linnaeus, 1758)błyskotek rdzawy[4]

Dawniej czasami traktowano je jako odrębne gatunki[2].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Rozmiary i masa ciała

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała samca błyskotka rdzawego waha się między 21 a 28 cm, a masa ciała mieści się w zakresie 85–150 g. Samice osiągają 19–26 cm długości ciała i 77–152 g masy ciała[2]. Skrzydło mierzy zazwyczaj 13,2–14,8 cm, a ogon 5,2–5,7 cm. Dziób przeciętnego osobnika ma długość ok. 1,3–1,4 cm. Skok od 2,1 do 2,9 cm[6]. Rozpiętość skrzydeł 33–38 cm[9]. Podgatunek martinica jest większy od podgatunku nominatywnego[2].

Wygląd zewnętrzny

[edytuj | edytuj kod]

W obrębie gatunku występuje bardzo wyraźny dymorfizm płciowy. Czoło dorosłego osobnika płci męskiej o rdzawoczerwonej barwie, przechodzącej w czerwonobrązową z fioletowym połyskiem na wierzchu głowy oraz karku. Boczne części szyi, grzbiet, barkówki, lotki trzeciorzędowe, kuper, pokrywy nadogonowe i sterówki czerwonawobrązowe, mieniące się na purpurowo. Pokrywy skrzydłowe o podobnym kolorze, z coraz intensywniejszym połyskiem w miarę zbliżania się do małych pokryw skrzydłowych. Lotki brązowawe i matowe. Podbródek i gardło żółtawobiałe. Pasek policzkowy jasny i szeroki, ciągnący się od dzioba do karku. Upierzenie nad dziobem, na szyi oraz na piersi żółtaworóżowe, przechodzące w bardziej różany kolor na brzuchu, bokach ciała i pokrywach podogonowych. Spód ogona matowy, o brązowej barwie, a sam ogon ma zaokrąglony kształt[9]. Lotki od spodu o mało wyrazistej, czerwonobrązowej barwie i z brązowymi końcówkami. Tęczówka może mieć kolor pomarańczowy, brązowy lub pośredni między tymi barwami albo żółty. Skóra przy oczodołach czerwona[6], powieki jasnoczerwone. Przednia część skoku i palce ciemnoczerwone, tylna powierzchnia skoku białoróżowa. Podstawa górnej szczęki matowoczerwona, jej reszta oraz cała żuchwa brązowa. Woskówka o mało intensywnie czerwonej barwie[10].

Upierzenie samicy jest ciemniejsze, oliwkowobrązowe w górnych partiach ciała i pozbawione połysku. Czoło o płowej, brązowawej barwie przechodzącej w ciemny zielonkawy brąz na czubku głowy. Pasek policzkowy mniej widoczny niż u samca. Szyja i przednia część głowy żółtawobrązowe, pierś i boki ciała oliwkowobrunatne. Brzuch o barwie między jasnym a ciemnym płowym brązem.

Młode błyskotki rdzawe są podobne do dorosłej samicy. Upierzenie ciemne, oliwkowobrązowe. Barkówki oraz pokrywy skrzydłowe z zakończeniami o ceglanej barwie. Brzuch ciemniejszy, z bardziej czerwonawym upierzeniem. Pióra na karku matowe, nie mienią się na fioletowo. Jasnoczerwona skóra przy oczodołach. Nogi bladoczerwone[6][2].

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Środowisko

[edytuj | edytuj kod]

Zamieszkuje przede wszystkim wilgotne lasy na nizinach[3]. Występuje w lasach tropikalnych na wysokościach do ok. 1500 metrów, ale najczęściej widywany na poziomie do 600 metrów. Preferuje tereny leśne, zwłaszcza z gęstym podszytem i grubą warstwą ściółki, jednak może być spotkany w miejscach, gdzie prowadzi się selektywną wycinkę drzew, w gęstych zaroślach na opuszczonych plantacjach lub w pobliżu terenów rolniczych[6].

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Poszczególne podgatunki zamieszkują:

Występuje też na Grenadzie i Trynidadzie, tamtejsze populacje wydają się pośrednie pomiędzy wymienionymi podgatunkami[2].

Pożywienie

[edytuj | edytuj kod]

Błyskotek rdzawy poszukuje pożywienia w podszycie leśnym lub na ściółce, rzadziej wzdłuż zakrzewień blisko otwartych przestrzeni. W skład jego diety wchodzą dojrzałe owoce, ostra papryka, nasiona jatrofy przeczyszczającej, roślin z rodzaju Styrax i inne nasiona oleiste oraz niewielkie ślimaki, owady, gąsienice i larwy. Może spożywać również kukurydzę[10][6].

Tryb życia i zachowanie

[edytuj | edytuj kod]

Prowadzi dzienny tryb życia[11]. Preferowanym sposobem przemieszczania się błyskotka rdzawego jest chodzenie, z charakterystycznym dla gołębiowatych kiwaniem głową. W przypadku spłoszenia często wlatuje na gałęzie, by stamtąd obserwować otoczenie, a następnie wraca na ziemię w celu znalezienia kryjówki. Raczej nie rzuca się w oczy i jest dość płochliwy. Rzadko przebywa w większych grupach, najczęściej spotyka się pojedyncze osobniki lub pary[10][6].

Na ogół osiadły, ale zarejestrowano ruchy przez wenezuelski stan Aragua między 22 IV a 3 V, najczęściej nocą[6].

Donośne, głębokie, monosylabiczne i wolne gruchanie powtarzane co 3–4 sekundy, raczej bez modulacji i odchyleń, pod koniec stopniowo milknące[6][12][13].

Rozród

[edytuj | edytuj kod]

Okres godowy

[edytuj | edytuj kod]

Toki: samiec demonstracyjnie nachyla się przed samicą, porusza głową i podnosi ogon, następnie ściga potencjalną partnerkę w szybkim locie przez las[6].

Gniazdo: budowane jest w kwietniu[10], ma formę luźnej platformy, składa się z krótkich gałązek, fragmentów bambusa i jest wyłożone wysuszonymi liśćmi oraz korzonkami[14]. Może być zamaskowane mchem lub poroślem. Leży na martwych pniach drzew, gałęziach, w niskich, gęstych zakrzewieniach lub w winoroślach, na wysokości od 0,5 do 3,5 m nad ziemią[6].

Okres lęgowy

[edytuj | edytuj kod]

Zakres czasowy okresu lęgowego jest zależny od obszaru zamieszkiwanego przez dane osobniki. Na wyspie Trynidad trwa od lutego do lipca, ptaki zamieszkujące Gujanę rozmnażają się od lutego do kwietnia, w Kolumbii i Wenezueli od stycznia do czerwca, w Peru i Boliwii od sierpnia lub września do grudnia[6].

Jaja: samica składa dwa jaja w odstępie dłuższym niż doba – pierwsze z jaj jest składane rano, drugie późnym popołudniem kolejnego dnia. Mają jasną lub ciemną kremową barwę, a ich średnie wymiary wynoszą 26,5 na 19,5 mm[10][14].

Wysiadywanie: rozpoczyna się po złożeniu drugiego jaja. W ciągu dnia wysiaduje samiec, a nocą samica. Trwa ok. 10–11 dni. W ciągu roku wyprowadzane są dwa lęgi[10][6].

Pisklęta: pierwszego dnia po wykluciu są karmione do 22 razy, wraz z upływem czasu zmniejsza się ilość tych posiłków i po tygodniu otrzymują jedzenie trzy razy dziennie. Dorosłe osobniki utrzymują porządek w gnieździe poprzez zjadanie skorupek jajek i odchodów piskląt. Młode po 8–9 dniach mogą przejść z gniazda w gęstą roślinność. Pierzenie zachodzi po ok. 10 dniach od wyklucia[10][6]. Młode ostatecznie opuszczają gniazdo po ok. dwóch tygodniach[13].

Status

[edytuj | edytuj kod]

IUCN uznaje błyskotka rdzawego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała, że liczebność światowej populacji mieści się w przedziale 50–500 tysięcy dorosłych osobników, a jej trend jest umiarkowanie spadkowy[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Geotrygon montana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c d e f g h i j k Baptista i inni, Ruddy Quail-dove (Geotrygon montana), [w:] Handbook of the Birds of the World Alive (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie & E. de Juana, Editors), Barcelona: Lynx Edicions, 2018 [dostęp 2021-10-24] (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  3. a b c BirdLife International, Geotrygon montana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2014.3 [dostęp 2015-03-09] (ang.).
  4. a b c Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Columbinae Leach, 1820 - gołębie (wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-15].
  5. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pigeons. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-14]. (ang.).
  6. a b c d e f g h i j k l m n o David Gibbs, Pigeons and Doves: A Guide to the Pigeons and Doves of the World, A&C Black, 30 czerwca 2010, ISBN 978-1-4081-3556-3 [dostęp 2018-07-16] (ang.).
  7. D. Lepage: Ruddy Quail-Dove Geotrygon montana. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2021-10-24]. (ang.).
  8. K. Linneusz, Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, 1758, s. 163 (łac.).
  9. a b Ruddy Quail-Dove Identify [online], WhatBird.com [dostęp 2018-07-17].
  10. a b c d e f g Ruddy Quail-Dove – Appearance, [w:] Neotropical Birds Online [online], Cornell Lab of Ornithology [dostęp 2018-07-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-17] (ang.).
  11. Ruddy Quail-dove – Geotrygon montana [online], Encyclopedia of Life [dostęp 2018-07-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-17] (ang.).
  12. Ber van Perlo, A Field Guide to the Birds of Brazil, Oxford University Press, 9 października 2009, ISBN 978-0-19-974565-4 [dostęp 2018-07-17] (ang.).
  13. a b Ruddy Quail-Dove – Species Information and Photos [online], www.sdakotabirds.com [dostęp 2018-07-17].
  14. a b Paul Smith, RUDDY QUAIL-DOVE Geotrygon montana [online], FAUNA Paraguay [dostęp 2018-07-17].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]